Kur Korumalı Mevduat (KKM) Nedir? Bitti mi?

KKM hakkında daha detaylı bilgilere geçmeden önce kur koruma nedir sorusunu yanıtlamak gerekir. Kur koruma, Türk Lirası mevduatlarının koruma altına alındığı bir finansal yöntem olarak tanımlanabilir. Bu yöntemde TL mevduatları döviz kuruna sabitlenir ve kurdaki olası dalgalanmalardan korunmuş olur. Bu anlamda KKM nedir sorusunu da “Döviz kurundaki dalgalanmalardan TL mevduatlarını koruyan bir finansal araç” olarak yanıtlamak mümkün.

KKM sistemi hayata geçirildiğinde TL’nin değer kaybından endişe duyan yatırımcılara alternatif bir yatırım aracı sunmak amaçlanmıştır. Kur korumalı mevduat hesabı nedir sorusunun yanıtı da bu uygulamanın gerçekleştirildiği banka hesaplarını kapsar. KKM hesabına yatırılan TL vade sonunda Merkez Bankası’nın alış kuruna göre değerlendirilir. Böylelikle mevduat sahibi döviz kurundaki artıştan faydalanırken kurdaki düşüşlerden etkilenmez.

KKM ne demek sorusunu yanıtladıktan sonra kur korumalı mevduat mantıklı mı sorusunu da yanıtlamak gerekir. Bunun için sistemin avantaj ve dezavantajlarına göz atmak mümkün. KKM’nin avantajlarından en önemlisi döviz kuru riskine karşı koruma sağlamasıdır. Dolayısıyla bu yatırım TL’nin değer kaybından endişe duyan mevduat sahipleri için idealdir. Bununla birlikte faiz oranlarının enflasyonun altında kalması riski reel getirinin negatif olmasına neden olabilir. Avantaj ve dezavantajlarını yazımızın devamında okuyacağınız sistemin mantıklı olup olmadığına karar vermek yatırımcının subjektif kriterleriyle de yakından ilgilidir.

KKM faiz oranları kamu ve özel bankalarda farklılık göstererek ilerlemiştir. Dövizdeki artışın faiz getirisinden yüksek olması durumunda, aradaki fark mevduat sahibine geri ödenmiştir. Faiz hesaplamalarında TCMB tarafından yapılan günlük açıklamalar baz alınmıştır. Bununla birlikte 2023 yılında düşüş eğilimine giren KKM faiz oranı yılı %10-20 aralığında kapatarak beklentileri zora sokmuştur. Enflasyonun bir hayli altında kalan bu oranlar KKM sistemine ilgiyi azaltan temel sebepler arasındadır. Böylelikle pek çok kişi vade sonu geldiğinde parasını KKM'den çekerek %12 puan daha fazla faiz getirisi sunan standart vadeli mevduata dönüştürmüştür.

Kur korumalı mevduat nedir sorusunu hesaplamalarıyla da açıklamak mümkün. KKM hesaplama işlemlerinde kullanılan formülün bileşenleri şöyle tanımlanır:

• Vade sonundaki toplam tutar (VSTT): Mevduat hesabının belirlenen vade sonunda eline geçecek olan TL cinsinden para miktarı.
• Anapara (A): Mevduat hesabının yatırdığı para miktarı.
• Faiz oranı (F): KKM’nin kapsadığı döneme uygun olarak hesaplanan faiz miktarı.
• Vade süresi (V): KKM'nin genellikle gün, bazen de ay cinsinden süresini belirtir.
• 365: Yıl içindeki gün sayısı

Bu bileşenlere göre formül şöyledir:

VSTT = A + (A x F x V / 365)

KKM hesaplaması bu formüle göre yapılmakla birlikte reel hesaplama bankalar tarafından gerçekleştirilir. Bu da her bankanın özel şartlarına bağlı olarak KKM’yi farklı hesaplaması anlamına gelir.

Türk yatırımcıların tasarruflarını döviz kurundaki dalgalanmalardan korumayı amaçlayan kur korumalı hesap nedir ve nasıl formüle edilmiştir, detaylı olarak aktardıktan sonra faydalarından söz edebiliriz. KKM, tasarruf sahiplerine birçok önemli fayda sağlamıştır:

• Döviz Kuru Riskine Karşı Koruma: KKM'nin en önemli faydalarından biri, yatırımcıları döviz kuru riskine karşı korumasıydı. Döviz kurundaki dalgalanmalar, Türk lirası mevduatların değerini düşürebilirdi. KKM ise mevduatları döviz kuruna sabitleyerek bu riski ortadan kaldırdı.
  
  
• Döviz Kurundaki Artıştan Faydalanma: KKM yatırımcıların döviz kurundaki artıştan otomatik olarak faydalanmalarını sağladı. Vade sonunda döviz kuru yatırıldığı zamanki kurdan yüksekse, yatırımcılar bu kur farkından da yararlandı.
  
  
• Sabit Getiri: KKM hesaplarında faiz oranı, döviz kuru üzerinden hesaplandı ve faiz getirisi döviz kuruna sabitlenmiş ana paraya eklendi. Bu sayede yatırımcılar, sabit bir döviz kuru üzerinden getiri elde edebildi.
  
  
• Güvenli Yatırım: KKM banka mevduatı güvencesi altında olmasıyla güvenli bir yatırım aracıydı. Bu sayede yatırımcılar, paralarının güvence altında olduğunu bilerek yatırım yapabildi.
  
  
• Türk Lirası Yatırımlarına Teşvik: KKM, Türk lirası bazlı yatırıma teşvik ederek Türk ekonomisine katkı sağladı. KKM sayesinde TL'ye olan ilgi ve güven arttı, bu da TL'nin döviz karşısında değer kaybının azalmasına katkıda bulundu.
  
  
• Kolay Yatırım: KKM, yatırımcılar için kolay bir yatırım aracıydı. Yatırımcılar, herhangi bir bankaya giderek KKM hesabı açtırabilir ve yatırımlarını yapabilirlerdi.
  
  
• Esneklik: KKM hesapları farklı vadelerde açılabiliyordu. Bu sayede yatırımcılar, kendi yatırım planlarına uygun vadeyi seçebiliyorlardı.
  
  
• Vergi Avantajları: KKM hesaplarında elde edilen faiz gelirleri, belli bir tutara kadar vergi muafiyeti sağlıyordu.

KKM, birçok önemli fayda sağlarken bazı dezavantajları da beraberinde getirdi. Bu dezavantajları şöyle sıralamak mümkün:

• Enflasyona Karşı Yetersiz Koruma: KKM'nin ana dezavantajlarından biri yatırımcıyı enflasyona karşı yeterince korumamasıydı. Bu özellikle enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde kurdaki artışın, enflasyona göre az olması reel para kaybı riskine yol açtı.
  
  
• Kamusal Zarar: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) enflasyonun altında kalan kur artışı telafisi için devreye girdi. Bu durum TCMB'nin bütçesini zorlayarak kamusal kaynakların israfına yol açtı.
  
  
• Vergi Kaybı: KKM faiz gelirleri belli bir tutara kadar vergi muafiyeti sağlıyordu. Bu durum, devlet için vergi kaybına yol açtı.
  
  
• Kurumlar Vergisi Avantajı: Şirketlerin döviz KKM'si kullanması sonucunda Kurumlar Vergisi'nden muaf olmaları da vergi açığı yarattı. Dolayısıyla vergi sisteminde adaletsiz bir açık oluştu.
  
  
• Yatırımdan Erken Çıkış Cezası: KKM hesaplarından erken çıkış yapmak halinde, yatırımcılar ceza ödemek zorunda kaldı. Bu durum yatırımcıların likiditesini kısıtladı.

Kur korumada döviz yükselirse KKM hesaplarındaki belirli kur üzerinden hesaplanan tutarların miktarı artar. Yani yatırımcı kur farkından yararlanır. Ayrıca faiz oranı da döviz kuru üzerinden hesaplanarak getiri anaparaya eklenir. Dolayısıyla yatırımcı hem faiz hem de kur farkı üzerinden getiri elde etmiş olur.

2021 yılında hayata geçirilen KKM sistemi ülke ekonomisine getirdiği yükler nedeniyle 2024 yılı itibarı ile kaldırıldı. Buna göre yeni hesap açılması veya var olan hesabın sürdürülmesi söz konusu değil.

Birikimlerinizi değerlendirmek için risk toleransınıza ve hedeflerinize göre yatırım yapmanız önem taşır. Makro ve mikro ekonomik kriterlerin yanı sıra güncel haberlerle ileriye dönük analizler de stratejinizi belirlemeniz için gereklidir. Finansal ekosistemin tüm detaylarını, şirket ve piyasa analizlerini takip etmek için Gedik Yatırım uzmanları tarafından hazırlanan rapor ve analizleri gözden geçirebilirsiniz.

Döviz, emtia, faiz ve hisse piyasalarındaki fiyat hareketlerinden korunmayı amaçlayan ya da bu hareketler sayesinde para kazanmayı hedefleyen ithalatçı ve ihracatçı firmalar ile bireysel müşterilere tüm ürünlerin bir arada sunulduğu Hazine İşlemleri hakkında bilgi almak için sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.