Sharpe Oranı

Yatırım dünyasında getiriyi kovalarken riskin farkında olmak esastır. Peki bir yatırımın ne kadar cazip olduğunu nasıl anlayabiliriz? Yanıtı sharpe oranı ile vermek mümkün. Bu oran 1966 yılında Nobel Ödüllü William Sharpe tarafından geliştirilmiştir. Sharpe oranı bir portföyün getirisini riskine oranlayarak yatırımın risk - ödül dengesini ölçer. Basit bir ifadeyle yatırımcının ağır riskleri üstlenmeden ne kadar fazla getiri elde edebileceğini gösterir. Birikimini çoğaltmak isteyen kişi farklı yatırımların risk - ödül profillerini karşılaştırma konusunda bu orandan faydalanır. Yüksek sharpe oranına sahip yatırımlar daha az risk alarak daha fazla getiri sağlama potansiyeline sahiptir.

Sharpe oranı ne demek sorusunun yanıtını tekniğini anlatarak genişletmek mümkün. Yatırım dünyasının en önemli pusulalarından biri olan bu oran bir yatırımın riske kıyasla ne kadar getiri sunduğunu ölçer. Bu, yatırımın değeri olarak da nitelendirilebilir. Bu değer için yatırımın ortalama getirisi hesaplanır. Hesaplamada getirinin, devlet tahvilleri gibi risksiz getirilerden ne kadar fazla olduğu ve riskinin ne kadar yüksek olduğu göz önünde bulundurulur. Sharpe oranı ve diğer finansal araçlar sayesinde yatırım kararını vermek kolaylaşır. Bununla birlikte her durumda detaylı araştırma yapılması ve farklı risk faktörlerinin de göz önünde bulundurulması önemlidir.

Finans dünyasının uzmanları, elinde tuttuğu riskli bir varlık nedeniyle yatırımcının katlandığı ekstra dalgalanma karşılığında ne kadar fazla getiri elde ettiğini açıklayan bu oranın hesabını ve neyi temsil ettiğini çok iyi bilir. Sharpe oranı formülünden başlayarak hesabı daha iyi açıklamak mümkün. Sharpe oranı formülü bileşenleri:

Getiri (rx): Ölçülen getiriler, normal dağılıma sahip olmaları durumunda herhangi bir sıklıkta (örneğin, günlük, haftalık, aylık veya yıllık) olabilir. Sharpe oranının zayıflığı buradadır: Formülde kullanılan tüm varlık getirilerinin standart bir dağılımı olmaz. Kurtosis (basıklık) veya çarpıklık Sharpe oranı bulmada bir sorun yaratabilir. Çünkü böyle durumlar mevcut olduğunda standart sapma etkisi azalır. Getiri normal bir dağılım göstermiyorsa bu formülü kullanmak riskli olabilir.

Risksiz Getiri Oranı (rf): Sıfır risk içeren bir yatırımın getiri oranını ifade eder. Bu oran yatırımcının varlıkla ilgili üstlendiği ek risk için uygun şekilde tazmin edilip edilmediğini görmek amacıyla kullanılır.

Standart Sapma (StdDev(x)): Fonun aynı dönemdeki hesaplanmış sapmasını ifade eder. Getirinin dağılımı Sharpe oranının en can alıcı noktasıdır. Çan eğrisi gibi düzeltmeler matematiksel kolaylık sağlar ancak piyasadaki büyük hareketleri hesaba katmaz. Bununla birlikte standart sapma çok büyük olmadığı sürece kaldıraç oranı etkilemeyebilir. Ancak çok yükselmesi halinde bazı sorunlarla karşılaşılabilir.

Bu bileşenlere göre formül şöyledir:

Sharpe Oranı = [(rf) - (rx)] / (StdDev(x))

Sharpe oranı hesaplama için formülde de görüldüğü gibi risksiz getiri oranını beklenen getiri oranından çıkarmak ve elde edilen sonucu standart sapmaya bölmek yeterlidir. Çoğu zaman sharpe oranı nasıl hesaplanır sorusu toplam risk olarak da bilinen standart sapmanın ölçülmesine kadar indirgenerek yanıtlanır. Modern Portföy Teorisinin öncüsü Nobel Ödülü sahibi Harry Markowitz tarafından kullanılan varyansta standart sapmanın karesi alınır. Varyansın karekökü veya standart sapma, analiz edilen veri serisiyle aynı birim biçimine sahiptir ve sıklıkla riski ölçer.

Her şey getirileri en üst düzeye çıkarmak ve oynaklığı azaltmak ile ilgilidir. Oynaklığı sıfır olan ve yıllık getirisi %10 olan bir yatırımın sharpe oranı sonsuz (veya tanımsız) olur. Bununla birlikte devlet tahvillerinde bile dalgalanmanın sıfır olması mümkün değildir. Oynaklık arttıkça, beklenen getirinin bu ek riski telafi etmek için önemli ölçüde artması gerekir.

Matematiksel formüle göre yapılan hesaplamalar sonucu bir sharpe oranı elde edilir. Peki ideal bir yatırım için sharpe oranı kaç olmalı ve hangi aralıklar en iyisidir? Çok özet bir fikir sahibi olmak için, 1 veya daha iyi bir oranın “iyi”, 2 veya daha iyi bir oranın “çok iyi”, 3 veya daha iyi bir oranın ise “mükemmel” olduğunu söylemek mümkündür. Bu noktada önemli olan kriter sayının yüksekliğidir. Sayı ne kadar yüksek olursa alınan risk miktarına göre varlığın getirisi o kadar iyi olacak demektir.

Peki, ne kadar düşük bir sharpe oranı kötü kabul edilir? Bu sorunun kesin bir cevabı yoktur, çünkü kötü olarak kabul edilebilecek oran yatırımcının risk toleransına ve piyasa koşullarına bağlı olarak değişir. Ancak genel olarak 1'den düşük bir sharpe oranı kötü olarak kabul edilir. Bu yatırımın risksiz getiriden fazla getiri sağlayamadığını ve aldığı riske değmediğini gösterir. Daha da düşük sharpe oranları ise yatırımın para kaybetme ihtimalinin yüksek olduğunu gösterir.

Klasik sharpe oranı getirilerin normal dağılımlı olduğunu varsayar. Bu, her zaman doğru olmayabilir ve uç değerleri göz ardı edebilir. Ayrıca klasik oran getirilerin asimetrisini (eğikliğini) dikkate almaz. Yani, yatırımın negatif getiriye karşı ne kadar hassas olduğunu göstermez. Klasik yöntemin bir diğer eksikliği de getirilerin kurtosisini dikkate almamasıdır. Yani yatırımın uç değerlerinin ne kadar sık meydana geldiğini bu oran göstermez. Bu eksiklikleri gidermek için farklı istatistiksel yöntemler kullanılır. Bu yöntemlerin tamamı düzeltilmiş sharpe oranı olarak ifade edilir. En yaygın kullanılan yöntemler şunlardır:

Sortino oranı: Sortino oranı, sharpe oranına benzer şekilde hesaplanır ancak negatif getirileri hesaba katar. Bu nedenle yatırımın risk-ödül dengesini daha iyi yansıtır.

Sterling oranı: Sterling oranı, sortino oranına benzer şekilde hesaplanır ve uç değerleri de hesaba katar. Bu nedenle yatırımın genel riskini daha iyi yansıtır.

Kırmızı Sharpe oranı: Kırmızı sharpe oranı, sharpe oranına benzer şekilde hesaplanır, ancak negatif getirilerin boyutunu da hesaba katar. Bu nedenle yatırımın potansiyel kayıplarını daha iyi yansıtır.

Sharpe oranı yüksek fonlar, riskten uzak yatırım arayanlar için idealdir. Bu fonlar genellikle enerji emtiaları (petrol, doğal gaz), tarım emtiaları, değerli madenler (altın, gümüş) ve endüstriyel metaller gibi alanlarda yatırım yapar.

Peki, 2023'te hangi fonlar öne çıkıyor?

Sharpe oranı en yüksek fonlar her zaman en çok kazandıran fonlar ile aynı olmayabilir. Ancak 2023 yılındaki veriler bize bir fikir verebilir:

Hisse senedi ve bireysel emeklilik fonları: Uzun vadeli yatırımcılar için cazip seçenekler sunan bu yatırım fonları, 2023'te yüksek getiri ve sharpe oranı ile öne çıkıyor.

Kıymetli maden fonları: Altın ve gümüş gibi değerli madenlere yatırım yapan bu fonlar, enflasyona karşı koruma ve risk diversifikasyonu arayan yatırımcılar için ideal. 2023'te de yüksek sharpe oranları ile dikkat çekiyorlar.

Karma ve değişken fonlar: Farklı varlık sınıflarına yatırım yaparak riski dağıtan bu fonlar, dengeli bir portföy arayan yatırımcılar için uygun. 2023'te de cazip sharpe oranları sunuyorlar.

Sharpe oranı 1 ve daha altında olan fonlar en düşük olan sınıfına girer. Bu fonlara yatırım yapmadan önce risk-getiri profilini dikkatlice değerlendirmeniz önemlidir. Düşük Sharpe oranı fonun riskli olduğunu gösterir, ancak bu her zaman kötü bir yatırım seçeneği olduğu anlamına gelmez. Yüksek getiri potansiyeline sahip fonlar da düşük Sharpe oranına sahip olabilir.

Tercih ettiğiniz yatırıma ve risk toleransınıza göre en iyi portföyü oluşturmanız için yatırım hesabınızı Gedik Yatırım’da açarak hemen işlemlere başlayabilirsiniz.