Dolar (USD) Nedir?

ABD dolarının tarihi, Amerikan kolonilerinin bağımsızlıklarını ilan ettikleri 1776 yılına kadar uzanır. O dönemde koloniler İngiliz sterlini, İspanyol reali ve Fransız frankı gibi farklı para birimleriyle ticaret yapmakta zorlanıyorlardı. Bu nedenle kendi para birimlerini oluşturma ihtiyacı duydular.

1775 yılında Amerikan Devrimi sırasında ilk kez kâğıt para olarak Continental Currency adında bir dolar çıkartıldı. Ancak bu para çok fazla basılması ve sahteciliği nedeniyle değer kaybederek “değerli olmayan” anlamına gelen “not worth a continental” deyimine ilham verdi.

1785 yılında Kongre, ABD’nin resmî para biriminin dolar olmasını kararlaştırdı ve 1792 yılında Coinage Act adlı yasa ile doların değeri 24.75 gram gümüşe eşitlendi. Bu sistem 1873 yılına kadar devam etti.

1873 yılında ABD, gümüş standardından vazgeçerek altın standardına geçti ve doların değeri 1.5 gram altına eşitlendi. Bu sistem 1900 yılında Gold Standard Act adlı yasa ile resmileştirildi.

1913 yılında Federal Reserve Sistemi kuruldu ve ABD Merkez Bankası olarak faaliyet göstermeye başladı. Federal Reserve, doların arzını kontrol etmek ve ekonomik istikrarı sağlamakla görevliydi.

1929 yılında yaşanan Büyük Buhran sonrasında ABD ekonomisi ciddi bir krize girerek altın standardından çıkmak zorunda kaldı. 1933 yılında Başkan Franklin D. Roosevelt, altının özel mülkiyetini yasakladı ve doların değerini 0.888 gram altına indirdi.

1944 yılında II. Dünya Savaşı’nın sonuna yaklaşırken, ABD ve müttefikleri Bretton Woods Anlaşması’nı imzaladılar. Bu anlaşma ile dolar, uluslararası ticaretin temel para birimi oldu ve diğer ülkelerin para birimleri de dolar karşısında sabitlendi. Doların değeri ise 0.888 gram altına sabitlenerek ABD, dolar karşılığında altın vermeyi taahhüt etti.

1971 yılında Başkan Richard Nixon, doların altına dönüştürülebilirliğini iptal ederek Bretton Woods Sistemi’ni sonlandırdı. Bu karar, doların değerinin piyasa koşullarına göre belirlenmesine yol açtı. Böylece dalgalı kur rejimine geçiş yapıldı.

1973 yılında OPEC ülkeleri petrol fiyatlarını artırarak doların değer kaybetmesine neden oldular. Bu durum, petrol ihracatçısı ülkelerin dolar rezervlerini artırmasına ve doların uluslararası piyasalarda daha fazla talep görmesine yol açtı.

1980’li yıllarda ABD ekonomisi büyüme ve enflasyon sorunları yaşadı. Federal Reserve, faiz oranlarını yükselterek doların değerini artırdı. Doların değeri artınca, ABD’nin ticaret açığını büyüdü ve diğer ülkelerin rekabet gücünü azalttı.

1985 yılında ABD ve diğer büyük ekonomiler Plaza Anlaşması’nı imzalayarak doların değerinin düşürülmesi için ortak hareket etme kararı aldılar. Bu anlaşma ile dolar, diğer para birimleri karşısında yaklaşık %50 değer kaybetti.

1990’lı yıllarda ABD ekonomisi teknolojik gelişmeler sayesinde büyüme ve istikrar sağladı. Dolar, diğer para birimleri karşısında güçlendi ve küresel ticaretin önemli bir aracı oldu.

2000’li yıllarda ABD ekonomisi 2001 yılında yaşanan 11 Eylül saldırıları ve 2008 yılında patlak veren küresel finansal kriz gibi şoklarla karşılaştı. Bu şoklar, doların değerinde dalgalanmalara neden oldu ancak doların küresel rezerv para birimi olarak rolünü sürdürmesini engellemedi.

2010’lu yıllarda ABD ekonomisi toparlanma sürecine girdi ve Federal Reserve parasal genişleme politikalarını uyguladı. Dolar, diğer gelişmiş ülkelerin para birimleri karşısında değer kazanırken, gelişmekte olan ülkelerin para birimleri karşısında değer kaybetti.

2020’li yıllarda ABD ekonomisi Covid-19 pandemisi nedeniyle ciddi bir daralma yaşadı ve Federal Reserve faiz oranlarını sıfıra indirdi. Dolar, küresel piyasalarda güvenli liman olarak talep gördü ancak aşı çalışmalarının ilerlemesi ve ekonomik toparlanmanın beklentileriyle değer kaybetmeye başladı.

Dünyada en çok takas edilen para birimi olan ABD Doları, Amerika Birleşik Devletleri’nin resmi para birimidir. Ardından Euro ve Japon yeni gelir. Dolar itibari bir para birimi olduğu için altın veya gümüş gibi değerli bir madenle desteklenmez. Doların değeri, arz ve talep, ekonomik performans, siyasi istikrar gibi faktörlere bağlı olarak piyasa tarafından belirlenir.

ABD Doları, uluslararası ticarette ve finansta önemli bir rol oynar. Birçok ülke, ithalat ve ihracat işlemlerinde dolar kullanır. Ayrıca, petrol, altın ve diğer emtiaların fiyatları genellikle dolar cinsinden belirlenir. Bu nedenle, doların değeri bu piyasaları etkileyebilir. Bazı ülkeler de kendi para birimlerini dolara sabitler veya bağlar. Bu da döviz kuru dalgalanmalarını azaltmak ve ticareti kolaylaştırmak için yapılır.

ABD Doları, yatırımcılar için de popüler bir seçimdir. Dünyanın en büyük ve en likit finans piyasası olan uluslararası piyasalarda dolar, diğer para birimleriyle karşılaştırıldığında en çok işlem gören para birimidir.

ABD Doları, dünyada farklı şekillerde kullanılır. ABD’de kullanılan doların yanı sıra, diğer ülkeler de kendi dolar para birimlerine sahiptir. Bunlar arasında Avustralya doları, Kanada doları, Hong Kong doları, Singapur doları ve Yeni Zelanda doları sayılabilir. Bu para birimleri genellikle ABD Dolarına göre daha düşük değere sahiptir ve kendi ülkelerinde veya bölgesinde geçerlidir.

Bazı ülkeler ise ABD Dolarını resmi veya gayriresmi olarak kendi para birimleriyle birlikte kullanır. Bu duruma dolarizasyon adı verilir. Örneğin, Ekvador, El Salvador, Panama ve Zimbabve gibi ülkelerde ABD Doları resmi para birimi olarak kabul edilir. Türkiye’de ise ABD Doları gayriresmi olarak yaygın olarak kullanılır. Özellikle yüksek tutarlı alışverişlerde veya tasarruflarda dolar tercih edilebilir.

Küresel düzeyde, ABD Doları uluslararası ticaretin ve finansmanın ana aracıdır. Birçok ülke ve şirket, dolar cinsinden borç alır veya verir. Ayrıca, dolar cinsinden varlıklar, dünyanın en büyük yatırım ürünleri arasındadır. Örneğin, ABD Hazine bonoları, düşük riskli ve yüksek likiditeye sahip olduğu için yatırımcılar tarafından talep görür.

Yerel düzeyde, ABD Doları ekonomik aktiviteyi ve refahı etkiler. Doların değeri, mal ve hizmetlerin fiyatlarını, enflasyonu, faiz oranlarını, ihracat ve ithalatı, yatırım ve tüketimi, istihdam ve geliri etkileyebilir. Örneğin, doların değer kazanması, ABD’nin ithal ettiği ürünleri daha ucuz hale getirirken, ihraç ettiği ürünleri daha pahalı hale getirir. Bu da ticaret dengesini ve rekabet gücünü etkileyebilir.

ABD Doları, ABD Hazine Bakanlığı’na bağlı olan Birleşik Devletler Darphanesi (United States Mint) tarafından basılır. Darphane, 1792 yılında kurulmuş olup altın, gümüş ve bakır madeni paraların üretiminden sorumludur. Darphane’nin altı farklı tesisi vardır: Philadelphia, Denver, San Francisco, West Point, Fort Knox ve Washington DC.

ABD Dolarının kağıt banknotları ise ABD Hazine Bakanlığı’na bağlı olan Birleşik Devletler Para Basım Bürosu (Bureau of Engraving and Printing) tarafından basılır. Para Basım Bürosu, 1862 yılında kurulmuş olup, kağıt para ve diğer güvenlik belgelerinin üretiminden sorumludur. Para Basım Bürosu’nun iki farklı tesisi vardır: Washington DC ve Fort Worth.

Dolar kuru, bir ülkenin para biriminin ABD Dolarına göre değeridir. Örneğin, Türkiye’de dolar kuru, bir Türk Lirasının kaç ABD Dolarına eşit olduğunu gösterir. Dolar kuru, piyasa koşullarına göre değişiklik gösterir. Dolar kuru hesaplamak için şu formül kullanılır:

Dolar Kuru = 1 TL / 1 USD

Örneğin, 1 TL’nin 0.0371 USD’ye eşit olduğunu varsayalım. Bu durumda dolar kuru şöyle hesaplanır:

Dolar Kuru = 1 TL / 0.0371 USD Dolar Kuru = 26.95 TL

Bu da demektir ki 1 ABD Doları 26.95 Türk Lirasına eşit olacaktır.

Doların değeri arz ve talep faktörlerine bağlı olarak değişir. Arz ve talep ise birçok faktörden etkilenir. Bunlar arasında şunlar sayılabilir:

• Ekonomik büyüme: ABD ekonomisi büyüdüğünde veya büyümesi bekleniyorsa dolar talebi artar. Çünkü yatırımcılar daha fazla kar elde etmek için ABD piyasalarına yönelirler. Bu da doların değerini yükseltir.
  
  
• Enflasyon: ABD’de enflasyon arttığında veya artması bekleniyorsa, dolar talebi azalır. Çünkü enflasyon doların alım gücünü azaltır ve doların değerini düşer.
  
  
• Faiz oranları: ABD’de faiz oranları yükseldiğinde veya yükselmesi bekleniyorsa, dolar talebi artar. Çünkü yüksek faiz oranları, dolar cinsinden varlıklara daha fazla getiri sağlar.
  
  
• Siyasi istikrar: ABD’de siyasi istikrar sağlandığında veya sağlanması bekleniyorsa, dolar talebi artar. Çünkü siyasi istikrar, ekonomik ve sosyal açıdan güven verir.
  
  
• Dış ticaret: ABD’nin dış ticaret fazlası verdiğinde veya vermesi bekleniyorsa, dolar talebi artar. Çünkü dış ticaret fazlası, ABD’nin daha fazla mal ve hizmet ihraç ettiği anlamına gelir. Bu da doların değerini yükseltir.

Bu faktörlerin tersi olduğunda ise, dolar talebi azalır ve doların değeri düşer.

Döviz kurlarıyla ilgili son gelişmeleri takip etmek için hazine işlemleri sayfamızı ziyaret edebilirsiniz. Uluslararası piyasalarda işlem yapmak istiyorsanız, yurt dışı borsalar sayfamızdan detaylı bilgi alabilirsiniz.

Gedik Yatırım olarak, sizlere yatırım yapmanın en kolay ve güvenli yolunu sunuyoruz. Yatırım hesabınızı hemen ücretsiz açın, sunduğumuz avantajlardan faydalanın.