Formasyon Nedir? Borsada Formasyon Ne Demek?

Teknik analizde formasyon (patern), fiyat grafiklerinde belirli desenlerin veya şekillerin oluşumu anlamına gelir. Bu formasyonlar, finansal piyasalarda fiyat hareketlerinin gelecekteki olası yönünü tahmin etmek için kullanılır. Yatırımcıların piyasa psikolojisini ve davranışını yorumlamalarına, potansiyel alım veya satım noktalarını belirlemelerine yardımcı olurlar.

Bayrak ve flama formasyonları, teknik analizde genellikle güçlü bir fiyat hareketinden sonra ortaya çıkan ve önceki trend devam etmeden önce kısa bir konsolidasyona işaret eden kısa vadeli devam formasyonlarıdır. Bu formasyonlar, keskin bir fiyat hareketinden sonra oluşan dikdörtgen şekilli bir "bayrak" veya küçük simetrik bir "flama" ile karakterize ediliyor. Hem bayrak hem de flama formasyonları, önceki trendin yönüne bağlı olarak yükseliş veya düşüş olarak kabul edilebilir.

Bayrak formasyonu, teknik analizde sıkça karşılaşılan bir grafik modelidir. Bir hisse senedi, döviz çifti veya emtia fiyatının hızlı bir yükseliş veya düşüş hareketinden sonra bir mola vermesini ve belirli bir paralel fiyat aralığında hareket etmesini temsil eder. Bu formasyon, yatay bir dikdörtgen şekline benzer ve genellikle ana trend yönünde bir devam işareti olarak kabul edilir. Eğer formasyon bir yükseliş trendi sırasında oluşursa, yükselişin devam etmesi beklenir.

Ters bayrak formasyonu, adı üstünde bayrak formasyonunun tersidir ve genellikle düşüş trendlerinde görülür. Bu formasyon, fiyatların hızlı bir düşüşün ardından kısa bir süre için yatay veya hafif yukarı yönlü hareket ettiğini gösterir. Ters bayrak formasyonu, genellikle mevcut düşüş trendinin devam edeceğinin bir işareti olarak yorumlanır.

Flama formasyonu, bayrak formasyonuna benzer bir teknik analiz modelidir ama daha kısa sürelerde ve daha dar bir fiyat aralığında oluşur. Bu formasyon, genellikle keskin bir fiyat hareketinin ardından küçük ve hafif eğimli bir paralel fiyat bandında gerçekleşen konsolidasyonu temsil eder. Flama formasyonu, genellikle ana trend yönünde bir devam işaretidir. Yani bu formasyon bir yükseliş trendinin ardından oluşmuşsa, yükselişin devam etmesi beklenir.

Ters flama formasyonu, yine flama formasyonunun tam tersi bir modeldir ve düşüş trendlerinde ortaya çıkar. Bu formasyon, fiyatların keskin bir düşüşün ardından kısa bir süre dar ve hafif yukarı eğimli bir aralıkta hareket ettiğini gösterir. Genellikle mevcut düşüş trendinin devam edeceğinin bir göstergesi olarak kabul edilir ve ilk düşüş hareketinin yönünde bir fiyat kırılması ile tamamlanır.

Her iki formasyon da trendin potansiyel devamının bir göstergesi olarak kullanılabilir. Bununla birlikte, bu iki formasyon arasında bazı farklılıklar da bulunuyor:

Şekil ve Görünüm: Bayrak formasyonu genellikle kısa süreli bir yatay veya hafif eğimli dikdörtgen şeklindedir. Bu formasyon, sert bir fiyat hareketinden sonra meydana gelir ve bu hareket bayrağın direği olarak kabul edilir.

Flama Formasyonu ise küçük bir paralelkenar veya üçgen şeklinde olur. Bu da genellikle keskin bir fiyat hareketinin ardından oluşur ve bu keskin hareket flamanın direği olarak görülür.

Oluşum Süresi: Flamalar, bayraklardan daha kısa süreli, genellikle birkaç gün içinde oluşan formasyonlardır.

İşlem Hacmi: Formasyonların oluşumu sırasında, genellikle işlem hacminde bir azalma görülür. Ancak formasyonun tamamlanmasının ardından işlem hacmi tekrar artar.

Kopuş Yönü: Bayrak formasyonları tipik olarak önceki trendle aynı yönde kırılırken, flama formasyonları her iki yönde de kırılabilir.

Bu formasyonları doğru bir şekilde tanımlamak ve yorumlamak, finansal piyasalarda önemli bir beceridir ve yatırımcıların trendlerin devam edip etmeyeceğini değerlendirmelerine yardımcı olur. Bir bayrak ya da flamanın kırılmasının önceki trend yönünde gerçekleşmesi ve yatırımcılara piyasaya potansiyel giriş ve çıkış noktaları sağlaması beklenir. Ancak hiçbir zaman unutmamak gerekir ki, bu teknik analiz formasyonlarının da diğer piyasa verileri ve analiz yöntemleriyle birlikte değerlendirilmesi gerekir.

Baş ve Omuz Formasyonları: Bu formasyon trenddeki potansiyel değişim için bir sinyal görevi görür. Fiyat grafiğinde üç tepe noktası hayal edin: ortada daha yüksek bir tepe noktası (baş), iki düşük tepe noktası (omuzlar) arasına sıkışmış. İşte bu şekil, yükseliş trendinden düşüş trendine ya da tersine olası bir geçişi gösterir.

Çift Tepe ve Çift Dip Formasyonları: Çift tepe formasyonu, bir varlığın fiyatının iki kez yüksek bir seviyeye ulaşıp, arada bir düşüş göstermesiyle oluşur. Bu iki tepe, yaklaşık olarak aynı fiyat seviyesinde yer alır. İki tepe arasında bir "boyun çizgisi" (destek seviyesi) bulunur. Fiyatın bu çizginin altına düşmesi, formasyonun tamamlandığını ve düşüş trendinin başladığını gösterir. Bu formasyon genellikle yükselen bir trendin sonunda görülür ve olası bir trend dönüşünü, yani düşüş trendine geçişi işaret eder.

Çift dip formasyonu ise, bir varlığın fiyatının iki kez düşük bir seviyeye düşüp, arada bir yükseliş göstermesiyle oluşur. İki dip noktası da yaklaşık olarak aynı fiyat seviyesinde olur. İki dip arasında bir "boyun çizgisi" (direnc seviyesi) yer alır. Fiyatın bu çizginin üstüne çıkması, formasyonun tamamlandığını ve yükseliş trendinin başladığını gösterir. Bu formasyon genellikle düşen bir trendin sonunda ortaya çıkar ve olası bir trend dönüşünü, yani yükseliş trendine geçişi işaret eder.

Üçgen (Yükselen, Alçalan, Simetrik) Formasyonları: Yükselişin devam ettiğini gösteren yükselen üçgenler, fiyat düz bir üst trend çizgisi ve yükselen bir alt trend çizgisi ile bir üçgen oluşturduğunda oluşuyor.

Tersine, düşüşün devam ettiğini gösteren alçalan üçgenler, düz bir alt trend çizgisine ve alçalan bir üst trend çizgisine sahiptirler.

Simetrik üçgenler ise hem üst hem de alt trend çizgilerinin birbirine yaklaştığı potansiyel bir kırılmadan önce konsolidasyona işaret eder.

Fincan ve Kulp Formasyonları: Bu yükseliş devam formasyonu bir çay bardağına ve kulpa benzer. Yuvarlak bir dip (fincan) ile başlar ve bir konsolidasyon döneminin (kulp) ardından yukarı doğru bir kırılma ile sonlanır.

Yükselen Takoz: Yukarı doğru eğimli trend çizgilerinin birbirine yaklaşmasıyla karakterize edilen bir düşüş devam formasyonudur.

Düşen Takoz: Aşağı doğru eğimli yakınsayan trend çizgileriyle karakterize edilen bir yükseliş devam formasyonudur.

Elmas Tepe: Elmas şekline sahip bir aşağı dönüş formasyonudur.

Elmas Dip: Elmas şeklinde bir yükseliş formasyonudur.

Mum Çubuğu Formasyonları: Mum çubuklarının oluşturduğu doji, çekiç, kayan yıldız, yutan formasyon gibi çeşitli formasyonlar da piyasa duyarlılığı hakkında bilgi verir.

Karar verme süreçlerinde daha kapsamlı bir yaklaşım için genellikle teknik ve temel analizin birlikte kullanıldığını hatırlatalım. Çünkü piyasa koşulları dinamiktir ve ekonomik göstergeler, şirket haberleri ve küresel olaylar gibi faktörler hisse senedi fiyatlarını etkileyebilir.

Devam ve dönüş formasyonları da, borsada teknik analiz bağlamında gelecekteki potansiyel fiyat hareketleri hakkında iç görü sağlayan farklı grafik formasyon türlerini ifade ediyor. Şimdi her bir kategoriyi inceleyelim:

Devam formasyonları, bir konsolidasyon veya düzeltme döneminden sonra mevcut trendin devam ettiğini gösteren formasyonlardır.

Örnekler: Bayrak formasyonu, ters bayrak formasyonu, flama formasyonu ve ters flama formasyonu.

Ters formasyonlar hakim trendde potansiyel bir değişikliğe işaret ederek devam eden trendin sona ermekte olabileceğini gösteriyor.

Örnekler: Baş ve omuz formasyonları, çift tepe ve çift dip formasyonları.

Borsa sahnesinde, grafik formasyonları görsel hikayeler gibi ortaya çıkarak yatırımcılara ve analistlere fiyatların bir sonraki adımda nereye gidebileceğine dair bir ön bakış sağlar.

Bu formasyonlar pek çok nedenden ötürü önemlidir. Her şeyden önce formasyonlar trend tanıma için ayırt edici kılavuzlar olarak hizmet eder ve yatırımcıların stratejilerini hakim piyasa yönüyle uyumlu hale getirmelerine olanak tanır. Sadece trend tanımlamanın ötesinde, giriş ve çıkış noktalarını belirlemek için önemli belirteçlerdir ve yatırımcıların kazançların en üst düzeye çıkarmak veya kayıpları en aza indirmek için yardımcı olurlar.

Yatırımcılar formasyon tanımaya dayalı olarak stop-loss seviyeleri belirleyebilir, böylece potansiyel kayıpları azaltabilir ve yatırımlarını koruyabilirler. Dahası, formasyonlar piyasa katılımcılarının duygularını ve psikolojilerini yansıtan aynalar gibi hareket ederek arz ve talep dinamiklerindeki değişimler hakkında değerli ipuçları sunuyor.

Trendleri birden fazla gösterge aracılığıyla teyit etme becerisi, yatırımcının yalnızca kararlarına olan güvenini pekiştirmekle kalmaz, aynı zamanda stratejilerinin genel sağlamlığını da artırır.

Ancak formasyonlar izole araçlar değil; daha ziyade bir yatırımcının araç setinin ayrılmaz bileşenleridir. Genellikle diğer teknik göstergeler ve temel analizlerle birlikte kullanılarak piyasa analizine yönelik kapsamlı bir yaklaşım oluştururlar. Bu sinerji de yatırımcıların daha bütüncül bir anlayışla hareket etmelerini sağlar.

Özetle formasyonlar grafiklerdeki görsel kalıplardan daha fazlasıdır; trendler, risk, duyarlılık ve zamanlama hakkında incelikli bir anlayış sunarlar. Diğer analitik yöntemlerle birleştirilip doğru bir şekilde yorumlandıklarında yatırımın dinamik dünyasında bilinçli karar vermeye katkıda bulunurlar.

Yatırımcıların piyasa bilgilerini artırmalarına, yatırım kararları alırken etkili stratejiler geliştirmelerine ve yatırım fırsatlarını keşfetmelerine yardımcı olmak için uzman ekibimiz günlük, haftalık ve aylık raporlarımız ile piyasalar hakkında derinlemesine analizler sunuyor. Ayrıca Gedik Yatırım Hızlı Hesap mobil uygulamasını indirerek Yatırım Temsilciniz ile şimdi tanışabilirsiniz.